De vulkaan Capelinhos | Het maanlandschap van Faial

Capelinhos is een zeer jonge vulkaan, te vinden op het eiland Faial. Hier is geen groen landschap met palmbomen, planten en hortensia’s te zien. Hier loop je over een zwart/grijze stoffige ondergrond van zand. Dit zwarte zand is as. Het is een van de meest bijzondere landschappen op de Azoren. En niet alleen van de Azoren. Deze grijze massa is uniek. Het is heel anders dan de lavauitbarstingen die bijvoorbeeld op IJsland hebben plaatsgevonden. Op IJsland zie je vooral donkere, zwarte, hete lava. Hier zie je dus vooral as.

Capelinhos vulkaan op Faial

• Onze lokale gids Kevin
• De uitbarsting in 1957
• Wandelen bij de Capelinhos vulkaan
• De vuurtoren van Capelinhos + museum over vulkanisme

Onze lokale gids Kevin

Hieronder zie je Johan met onze gids Kevin op de foto staan. Omdat ik hem regelmatig noem in dit artikel wil ik hem hierbij even voorstellen 😊 Kevin is geboren en getogen op Faial en heeft ons een dagdeel mee op sleeptouw genomen. Dit was echt heel erg leuk en leerzaam 😊 Wij zouden het zeker aanraden om Faial met gids te bezoeken.

De uitbarsting in 1957

Het uitbarsten van de vulkaan was voor de bewoners een beetje een verrassing. Deze vulkaan lag namelijk onder het wateroppervlak. Op het begin was er nog niet zoveel van te zien.
Onze gids op Faial vertelde ons dat ‘walvisspotters’ luchtbellen in het water zagen, vlak voordat de vulkaan groot uitbarstte. Eerst dachten dat het walvissen waren, maar het water leek wel te ‘koken’. Ook de vuurtorenwachter had ongewone bewegingen in het zeewater gezien. Dit bleek een beginnende vulkaanuitbarsting te zijn.

“Doordat ze het dankzij de walvisspotters vroeg ontdekten zijn er 0.5 doden gevallen”, zei onze gids Kevin. Hij lachte er een beetje bij omdat hij wel wist dat wij dit natuurlijk gek vonden 😜 “Ik zei 0.5 doden, omdat er 1 vrouw is overleden aan een hartaanval tijdens de uitbarsting, maar er zijn geen doden gevallen door de as”, vervolgt Kevin zijn verhaal.

Tip: wist je dat je ook heel leuk walvissen kunt spotten op de Azoren? 😊 Op bijna alle eilanden kun je een leuke tour maken. Er zijn hier heel veel walvissen in het water te vinden, dus de kans dat je ze spot is groot. Ook kun je dolfijnen tegenkomen 🐬

De uitbarsting duurde van september 1957 tot oktober 1958. Ongeveer een jaar dus. Het was geen lava-uitbarsting, maar de vulkaan spuwde vreselijk veel as uit. Wel meters hoog! Er vonden regelmatig aardbevingen plaats. De uitbarsting begon relatief rustig, maar in mei 1958 werd het erg onrustig. In 1 nacht vonden er maar liefst 450 aardbevingen plaats. Er waren harde knallen te horen, die zelfs op het eiland Flores hoorbaar waren. Bovendien waren de inwoners bang dat ook de grote caldeira van Faial open zou breken. Het water wat in deze caldeira stond droogde namelijk helemaal op door de aardbevingen en de warmte onder de grond. Even werd gedacht dat dit ‘het einde van de wereld’ of in ieder geval ‘het einde van Faial’ zou zijn. Gelukkig is dit uiteindelijk niet gebeurd.

Je ziet de verschillende laagjes as en zand nog als je bij Capelinhos een wandeling maakt. De uitbarsting duurde in totaal meerdere maanden. Hoewel niemand is omgekomen, mislukten de oogsten wel. Het land zou ook voor meerdere jaren niet vruchtbaar zijn. Ook raakten de huizen compleet bedenkt met as, waardoor ze kapot gingen. De bewoners verlieten daarom hier hun huizen.

Maar liefst 35% van de bevolking verhuisde naar Amerika. Amerika gaf namelijk goede hulp aan de inwoners van Faial en versoepelde de immigratie voor deze mensen. Dit kon door middel van ’the Azorean Act’. Deze act werd ondertekend door John F. Kennedy, toen hij nog geen president was. Overal in de omgeving van de Capelinhos vulkaan zie je nog ruïnes van huizen onder het as liggen. Een deel van de bevolking keerde later weer terug.

Wandelen bij de Capelinhos vulkaan

Als je de Capelinhos vulkaan gaat bezoeken is het leuk om hier ook een wandeling te doen. Je kunt vlakbij de vuurtoren parkeren. Het is dan een kleine wandeling naar de vuurtoren, maar dit is slechts het begin. Het gebied strekt nog veel verder uit en de uitzichten zijn daar adembenemend. Om meer van het gebied te zien loop je het pad omhoog wat langs een hek loopt. Hoe verder je loopt, hoe spectaculairder de uitzichten worden.

Wist je dat het hek wat je hier ziet een ‘grens’ is. Volgens onze gids Kevin geeft deze grens aan waar een ‘nieuw stukje Faial‘ is geboren na de uitbarsting van de vulkaan. In totaal is er 3 vierkante kilometer extra land onstaan.

Tijdens het wandelen merk je dat het snel warm wordt als de zon schijnt. De donkere ondergrond van het as zorgt er namelijk voor dat er veel warmte blijft hangen. Vergeet ook geen zonnebrand mee te nemen en/of je op een andere manier te beschermen tegen de zon, want er is hier geen schaduw. Er groeien natuurlijk (nog) geen bomen, omdat er pas recent een uitbarsting heeft plaatsgevonden. Het is een kale, lege vlakte met zand en as. Op termijn zullen hier weer planten en bomen gaan groeien, maar dat heeft nog vele jaren nodig.

Als je het pad blijft volgen loop je langs de kliffen van Capelinhos. Je hebt uitzicht op de daadwerkelijke krater. Hier mag je niet meer naartoe, nadat er een paar jaar geleden een dodelijk ongeluk heeft plaatsgevonden.

Tip: de hike “Ten Volcanoes” is erg leuk om te doen. De officiële naam is Rota dos Dez Vulcões, PR 06 FAI. Je loopt onder andere langs de grote caldeira van Faial en eindigt bij de Capelinhos vulkaan 🌋 Onderweg kom je langs mooie landschappen en de levadas van Faial (waterirrigatiekanalen). Het is een van de mooiste hikes om te doen op Faial. Deze hike is wel meer dan 19 kilometer lang en heeft aardig wat hoogtemeters. Het is dus alleen een geschikte hike om te doen voor ervaren hikers. Onze gids gaf aan dat deze hike ongeveer net zo zwaar is als het beklimmen van de Pico vulkaan. Het zal vast ongeveer overeen komen. Wij hebben deze trail wel gedaan, maar trailrunnend (hardlopend).

De vuurtoren van Capelinhos + museum over vulkanisme

De vuurtoren die te zien is kwam tijdens de uitbarsting ook onder een grote laag as te liggen. Na afloop van de vulkaanuitbarsting kwam alleen de top van de vulkaan nog boven de aslaag uit. Later is de vuurtoren uitgegraven waardoor je hem nu kunt bewonderen. Je kunt de vuurtoren ook beklimmen 😊

De vuurtorenwachter was tijdens de uitbarsting erg begaan met de vuurtoren en de vulkaanuitbarsting. Hij ging regelmatig terug naar de uitbarsting om foto’s te maken. Heel indrukwekkend!! Zijn foto’s zijn te zien in Centro de Interpretacão do Vulcão dos Capelinhos. Dit is een heel informatief en interactief museum én wetenschappelijk instituut. Hier leer je meer over de werking van vulkanen, geologie en platentectoniek op de Azoren én andere plekken in de wereld. Ook wordt er natuurlijk ingezoomd op de uitbarsting van Capelinhos. Je ziet hier bijvoorbeeld foto’s en krantenknipsels waardoor de uitbarsting tot leven komt. Ook zie je verschillende interessante (vulkanische) stenen en mineralen.

Wist je dat ze het “Centro de Interpretacão do Vulcão dos Capelinhos” bewust ondergronds hebben gemaakt? Ze wilden het ruwe landschap namelijk niet verstoren. 🌋 Je herkent het van boven aan de grote cirkel die je in het landschap ziet. Dat is het enige herkenningspunt. Toen wij hier voor het eerst kwamen hadden we niet eens door dat er iets afwijkends aan het landschap te zien was.
In 2012 kreeg dit museum een award voor “European Museum of the Year” 😊 🌋

Ook is er nog een klein museum genaamd Casa dos Botes. Dit museum laat een oud wavlissersdorpje zien wat door de uitbarsting van de Capelinhos vulkaan is verwoest. Een kijkje in de geschiedenis van Faial dus. Leuk om ook even mee te pakken als je in de buurt bent 🙂